Roep om integrale aanpak en structurele middelen
De leesvaardigheid van 15-jarigen is opnieuw fors gedaald, blijkt uit het nieuwe PISA-onderzoek. Dat was te verwachten. De resultaten benadrukken nogmaals de noodzaak om te blijven investeren in een geletterde samenleving. Gelukkig zijn er veel mooie initiatieven en interventies om het tij te keren. Om die te laten slagen, is het van belang dat de randvoorwaarden kloppen: een integrale aanpak, structurele middelen en een geborgde ketensamenwerking.
Om goed te kunnen functioneren in de complexe maatschappij, is goed lezen een basisvoorwaarde. Een dalend aantal geletterden is zorgelijk voor onze kenniseconomie en de bestaanszekerheid van volgende generaties. Meer en structurele financiële middelen vanuit de drie overheidslagen – gemeente, provincie en Rijk – zijn nodig om de leesvaardigheid in Nederland op niveau te brengen én te houden. Het is bovendien een slimmere investering dan de kosten die jaarlijks verloren gaan aan de gevolgen van laaggeletterdheid. In de provincie Brabant komt dit jaarlijks neer op 176 miljoen euro.
Een opgave met meerdere eigenaren
Met 2,5 miljoen laaggeletterde Nederlanders, 4 miljoen digitaal laaggeletterden en de recente PISA-conclusies is het duidelijk: er is nog veel werk te verzetten om ervoor te zorgen dat 15-jarigen geletterd het onderwijs verlaten. Er wordt vaak naar het onderwijs gewezen als plek waar de verandering moet plaatsvinden. Maar het is belangrijk te realiseren dat niet één partij eigenaar is van deze opgave. Ouders, kinderopvang, scholen, gemeenten; ieder heeft een eigen rol. De Bibliotheek heeft een sleutelrol als het gaat om het verbinden van partijen.
Bibliotheek als spil in een integrale aanpak
Samenwerken gebeurt volop, en constructief ook. Dat zien we bij de leesbevorderingsprogramma’s BoekStart en de Bibliotheek op school. Beide zijn goede voorbeelden van een integrale bouwstenenaanpak tussen gemeente, kinderopvang, onderwijs en de Bibliotheek. BoekStart legt een stevige basis voor geletterdheid voordat kinderen naar school gaan. Het initiatief brengt ouders en kinderen van 0-4 jaar in aanraking met taal, tekst en de Bibliotheek. De Bibliotheek op school draagt effectief en aantoonbaar bij aan de leesmotivatie van leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs. Bibliotheek, school en gemeente maken vanuit de aanpak gezamenlijk beleidsafspraken. Zo slaan zij de handen ineen en komt er dagelijks aandacht voor leesplezier en digitale geletterdheid, op school én thuis.
Structurele middelen en een geborgde ketensamenwerking
Vaak zijn er helaas vooral incidentele financiële middelen beschikbaar voor deze initiatieven. Samen met alle partners in de keten pleiten we daarom voor structurele middelen om het structurele probleem op te lossen en resultaten te borgen. De hele keten is er verantwoordelijk voor dat kinderen leren lezen en blijven lezen. Daarom ondersteunen wij bibliotheken bij intensivering en verduurzaming van de ketensamenwerking.
Tot slot, onze boodschap aan leraren, bibliotheekprofessionals, ouders, bestuurders en andere mensen die zich iedere dag met hart en ziel inzetten voor leesontwikkeling van de jeugd: Laat je niet uit het veld slaan door de alarmerende cijfers, want je maakt nog stééds het verschil. Nu misschien wel meer dan ooit. Samen werken we verder aan een geletterde samenleving, samen gaan we voor leeskracht!